Mindset

Mindset: 
de basis van talentontwikkeling 

Mindset is het Engelse woord voor ‘overtuiging’. De term mindset staat voor de manier waarop wij (kinderen en volwassenen ;-)) denken over onszelf en in het bijzonder over onze intelligentie en kwaliteiten. Je kunt je voorstellen dat onze mindset een belangrijke basis vormt voor onze ontwikkeling. Carol Dweck legde de basis voor haar mindsettheorie. Zij onderscheid de vaste (fixed) en de groei (growth) mindset.

Vaste mindset
Kinderen met een vaste mindset geloven, bewust of onbewust, dat hun persoonlijke eigenschappen vaststaan. De overtuiging dat je kwaliteiten vaststaan schept de drang jezelf steeds opnieuw te bewijzen. Dit verlangen om slim of goed over te komen heeft een keerzijde. Kinderen met een vaste mindset voelen zich slim wanneer ze iets snel en perfect doen. De overtuiging van deze kinderen is dat je of iets gewoon kunt, of je moet er hard voor werken. En als je ergens hard voor moet werken, dan ben je er vast niet goed in. Ze doen liever geen dingen die lastig zijn. Dan bestaat de kans dat je een fout maakt. En, zo is de overtuiging, als je slim bent wanneer alles snel en goed gaat, dan ben je vanzelfsprekend dom wanneer je fouten maakt!

Groeimindset
Kinderen met een groeimindset geloven dat ze zichzelf steeds kunnen blijven verbeteren en ontwikkelen. Deze kinderen vinden uitdagingen leuk, je kunt immers iets leren! Fouten maken hoort er gewoon bij. Ze geven niet snel op wanneer het even tegenzit of wanneer iets veel moeite kost. Ze accepteren het leerproces dat hoort bij groeien. Ze weten dat ze soms hard moeten werken om verder te komen en leveren die inspanning graag. Een groeimindset leidt tot een passie voor leren.

Zo zwart wit als het hier beschreven staat, is het natuurlijk niet. Toch kan je kind het moeilijk hebben bij een overwegend vaste mindset en uitdagingen liever uit de weg gaan. Voor ouders is dit ook een hele uitdaging. Je wilt zo graag dat je kind wat minder streng is voor zichzelf. Gelukkig kun je groeidenken ontwikkelen en stimuleren. Bij Sasja Coaching verzorgt Mindset Trainingen voor kinderen, jongeren en volwassenen. Dit kan in groepsverband, maar soms is het wenselijk om een traject individueel in te zetten.

Het woord Mindset op zichzelf kan nogal ‘vast’ klinken. Je kunt denken: je hebt een groeimindset of je hebt het niet. Zo is het natuurlijk niet. Een groeimindset is iets dat je kunt ontwikkelen. Daarnaast is een vaste mindset niet iets dat slecht is. Wanneer je wordt uitgedaagd om dingen te doen die buiten je comfortzone liggen, is het normaal en logisch dat er ‘vaste’ gedachten in je opkomen. Zo denkt iedereen op verschillende momenten meer vanuit groei en andere momenten meer vanuit een vast gedachtenpatroon. Het gaat erom of je bij jezelf deze vaste gedachten kunt herkennen en ben je dan in staat om deze om te zetten in ‘groei’ gedachten. Groeimindset kun je dus zien als een vaardigheid, die je steeds opnieuw toepast als iets lastig voor je is, oftewel: wanneer je iets aan het leren bent!

Mindset en hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde kinderen denken relatief vaak vanuit een vaste mindset. Dit zou je misschien niet verwachten, maar het is heel goed te verklaren. Wanneer je aan kinderen vraagt wat hoogbegaafdheid is, krijg je over het algemeen antwoorden als deze: ‘Dat je superslim bent’, ‘Het slimste kind van de klas’ of ‘Alles goed kunnen’. Kinderen (en volwassenen) gebruiken bij het beschrijven van hoogbegaafdheid regelmatig termen die te maken hebben met intelligentie, beter/sneller zijn dan anderen en goed zijn in iets. Dit soort bewoordingen hebben te maken met vaste eigenschappen en impliceren dat hoogbegaafd zijn inhoudt dat je de beste bent of moet zijn.

Daarnaast loopt de ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen vaak voor op die van hun leeftijdgenoten. Op het moment dat kinderen hierom geprezen worden, is de kans groot dat deze complimenten gericht zijn op het gemak waarmee ze leren of op hun intelligentie. Met andere woorden: ook op vaste eigenschappen. Door hun hoge intelligentie ervaren hoogbegaafde kinderen vaak weinig uitdagingen, waardoor ze gewend zijn ergens weinig moeite voor te doen. Door regelmatig dit soort ervaringen op te doen, ontwikkelen zij eerder een vaste mindset.  Bovendien zijn hoogbegaafde kinderen vaak al op heel jonge leeftijd in staat om kritisch naar zichzelf te kijken. Ze zijn zich bewust van zichzelf in de omgeving en kunnen zichzelf al vroeg met anderen (grotere kinderen of volwassenen) vergelijken. Wanneer ze zien dat anderen dingen kunnen die zijzelf nog niet beheersen, kunnen ze zich dom of niet goed genoeg gaan voelen en zich gaan schamen voor de fouten die ze maken. Je kunt je voorstellen dat de kans dat een hoogbegaafd kind een vaste mindset ontwikkelt, groot is. Uit onderzoek (Raeijmaekers, 2012) blijkt dat de volgende zaken vaker waarneembaar zijn bij hoogbegaafde kinderen dan bij niet hoogbegaafde kinderen:

• Van mening zijn dat intelligentie niet veranderbaar is
• ‘Vaste’ uitleg geven bij het beantwoorden van vragen
• Slechte punten wijten aan een gebrek aan capaciteiten
• Hoge inspanning relateren aan een gebrek aan capaciteiten
• Negatieve reacties geven op kritiek
• Het gevoel hebben niet goed of slim te zijn bij falen
• Onzekerheid bij falen
• Negatieve emoties ervaren bij falen

Het is voor deze kinderen erg belangrijk dat zij zichzelf en hun gedachenpatronen gaan begrijpen. En daarnaast dat ze hulp krijgen bij het ontwikkelen van vaardigheden en strategieën die helpend zijn voor groeidenken.

Mindset op locatie